Makalenin Yazarı: Stanley Milgram (Yale Üniversitesi)
Makalenin Yayımlandığı Yıl: 1963
Makalenin Yayımlandığı Dergi: Journal of Abnormal and Social Psychology (Anormal ve Sosyal Psikoloji Dergisi) (Sayı 67, sf 371–378)
Özet: Milgram deneyi, insanların erk (otorite) sahibi bir kişi veya kurumun isteklerine, kendi vicdani değerleriyle çelişmesine rağmen itaat etmeye ne ölçüde istekli olduklarını ölçme amacını güden bir deneyler dizisinin genel adıdır. Deneyi gerçekleştiren Yale Üniversitesi psikologlarından Stanley Milgram, bu araştırmasını ilk olarak 1963'te Anormal ve Sosyal Psikoloji Dergisi'ndeki makalesiyle tanıtmış ve bulgularını 1974'te yayımladığı Otoriteye İtaat: Deneysel bir Bakış isimli kitabında daha derinlemesine incelemiştir.
Amaç: Milgram deneyi insanların otoriteye, kendi değer yargıları ile çelişse bile ne dereceye kadar itaat edeceklerini sınamak maksadı gütmüştür. Nazi savaş suçlusu Eichman'ın yargılanması ile gündeme gelen "araç olma" tartışmasının bir sonucu olarak değerlendirilebilir (Vikipedi).
Metod: Milgram, deneye katılmaları için para ödenen deneklere öğrenmede cezanın etkisi konulu bir çalışmanın parçası olacaklarını söyleyip onları (hileli bir kura ile) öğretmen, kendi adamını ise öğrenci rolüne sokup, öğrenciyi sesinin duyulabileceği ama kendisinin görülemeyeceği ayrı bir odaya koyar. Deney boyunca öğrenciye sorular sorulacak ve bilemediği sorularda öğretmenin düğmeye basması ile artan dozlarda elektrik şoku ile cezalandırılacaktır (aslında şok yoktur, her şok seviyesine uygun sesler öncede kaydedilmiştir; yani öğretmen kandırılmaktadır). Öğretmene deneyin başında düşük akımlı bir şok uygulanarak öğrenciye nasıl bir ceza veriyor olduğu hakkında fikir de verilmiştir.
Sonuç: Katılımcıların neredeyse %60'ı cezalandırmayı ölümcül seviyedeki şoklara (450 Volt) kadar sürdürmüşlerdir. Neredeyse hepsi 300 Volt civarında itiraz etmiş olsa da, deney yöneticisinin direktifleri sonrasında şok seviyesinin arttırarak cezalandırmaya devam etmişlerdir. Farklı sürümlerde de benzer sonuçlar elde edilmiştir.
Analiz: Milgram Deneyi ve diğer sürümlerinden genellikle bireylerin kendi başlarına asla yapmayacakları kötülükleri otoritenin emri altındayken yapabilecekleri sonucu çıkarılır. Genellikle bu durum bireyin kendisini bir araç olarak görmesine bağlanır.
Önemi: Yahudi soykırımı ve benzeri katliamların nasıl işlenebildiği hakkında fikir vermesi ve insanların temelde başkalarına zarar vermek istemeseler de otorite altında vahşileşebildiklerini göstrmesi bakımından Milgram Deneyi önem arzeder.
Kaynak
Milgram, Stanley (1963). "Behavioral Study of Obedience". Journal of Abnormal and Social Psychology 67: 371–378
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder